همهچیز درباره صندوقهای ETF طلا؛ از تعریف تا نحوه خرید و فروش

صندوقهای قابل معامله طلا در بورس (ETF) امکان خرید و فروش سریع طلا را با کارمزد پایین و ریسکی کمتر از خرید فیزیکی فراهم میکنند. شما میتوانید بدون نیاز به خرید فیزیکی، بهسادگی در بازار بورس دسترسی آسان به طلا داشته باشید و با خیال راحت، آن را با نقدشوندگی بالا معامله کنید. ولی چطور؟ در این مقاله این موضوع را بررسی میکنیم که صندوق ETF طلا چیست و چگونه میتوانید در آن سرمایهگذاری کنید.
- صندوق ETF طلا چیست؟
- صندوق ETF طلا چگونه کار میکند؟
- مزایا و معایب سرمایهگذاری در صندوقهای ETF طلا
- آموزش خرید صندوق ETF طلا از بورس ایران به زبان ساده
- انواع صندوقهای ETF طلا در ایران؛ چه گزینههایی داریم؟
- چگونه ارزش صندوق ETF طلا را محاسبه کنیم؟
- نحوه محاسبه سود و زیان در صندوق ETF طلا
- صندوق ETF طلا بهتر است یا خرید طلای فیزیکی؟
- جمعبندی
- سوالات متداول
صندوق ETF طلا چیست؟
صندوقهای قابل معامله طلا (Exchange Traded Fund یا Gold ETF) نوعی صندوق سرمایهگذاری هستند که در بازار بورس خرید و فروش میشوند و قیمت آنها به تغییرات روزانه قیمت طلا بستگی دارد. شما میتوانید واحدهای این صندوقها را از طریق سامانههای معاملاتی آنلاین کارگزاریها خرید و فروش کنید. ارزش صندوقهای ETF براساس داراییهایی مثل گواهی سپرده سکه و شمش طلا (حداقل ۷۰ درصد) و اوراق مشتقه مرتبط با سکه و شمش طلا (حداکثر ۲۰ درصد) تعیین میشود. در بازار فیزیکی طلا برای خرید سکه یا طلا باید مبلغ زیادی داشته باشید، ولی در بورس میتوانید صندوقهای ایتیاف طلا را از ۱۰۰ هزار تومان به بالا خرید و فروش کنید.
صندوق ETF طلا چگونه کار میکند؟
صندوقهای قابل معامله طلا در بورس با شفافیت اطلاعات، سازگاری با قوانین، نقدشوندگی بالا و مدیریت حرفهای سرمایه، گزینهای مناسب برای سرمایهگذاری به شمار میروند. شما میتوانید بسته به استراتژی و اهداف خود، در یکی از انواع ETFهای طلا سرمایهگذاری کنید. با استفاده از این صندوقها بدون نیاز به خرید و نگهداری فیزیکی طلا، واحدهایی میخرید که ارزششان به قیمت طلا وابسته است و ریسک کمتری نسبت به طلاهای فیزیکی دارند. اگر در یک صندوق ETF سرمایهگذاری کردهاید، لازم است از ارزش خالص دارایی (NAV) آن مطلع باشید. این مقدار نشان میدهد هر واحد از صندوق چقدر ارزش دارد و با تقسیم مجموع داراییهای صندوق (بعد از کسر بدهیها) بر مقدار طلای موجود بهدست میآید. این مقدار معمولا بهصورت روزانه بهروز میشود. همچنین، قیمت صندوقهای قابل معامله در بورس طلا تحت تاثیر نوسانات بازار تغییر میکند. عملکرد صندوقهای قابل معامله در بورس شامل موارد زیر است:
۱. تشکیل صندوق و ذخیره طلا
یک شرکت مدیریت سرمایهگذاری، صندوق ETF طلا را راهاندازی میکند. این صندوق با جذب سرمایه از سرمایهگذاران، طلای فیزیکی (مثل شمش و سکه) میخرد و آن را در خزانههای امن نگهداری میکند. طلای خریداری شده پشتوانه صندوق محسوب میشود.
۲. صدور واحدهای سرمایهگذاری طلا در بورس
صندوق ETF طلا واحدهایی (مثل سهام) منتشر میکند که نشاندهنده مالکیت بخشی از طلای ذخیرهشده هستند. این واحدها در بورس معامله میشوند و قیمت آنها به قیمت جهانی طلا بستگی دارد. وقتی قیمت طلا بالا میرود، ارزش این واحدها هم افزایش مییابد و وقتی قیمت طلا پایین میآید، ارزش آنها هم کم میشود.
۳. خرید و فروش صندوق ETF در بورس
هر واحد ETF نماینده مقدار مشخصی طلا است (مثلاً ۱ گرم یا ۱ اونس) و قیمت آن روزانه با توجه به نرخ جهانی طلا، عرضه و تقاضا، نرخ ارز، نرخ بهره و عوامل دیگر تغییر میکند. در بازار بورس ایران یا جهانی میتوانید بهصورت آنلاین این صندوقها را خرید و فروش کنید و از رشد بلندمدت قیمت طلا سود ببرید.
مزایا و معایب سرمایهگذاری در صندوقهای ETF طلا
قابلیت معامله در بورس باعث میشود با چالشهای خرید فیزیکی طلا روبهرو نشوید و با سرمایهگذاری غیرمستقیم بتوانید از نوسانات قیمتی سود ببرید. امنیت سرمایهگذاری در این روش بسیار بالا است، چرا که شما پول خود را جایی سرمایهگذاری میکنید که تحت نظارت دولت قرار دارد و تاییدیههای قانونی را دریافت کرده است. علاوهبراین، سرمایهگذاری در بورس نهتنها ریسکهای مرتبط با طلا را پوشش میدهد، بلکه با مدیریت حرفهای سبد دارایی متنوع باعث صرفهجویی در هزینهها هم میشود؛ چون دیگر نیازی به پرداخت اجرت، مالیات و سایر هزینههای پنهان خرید طلا نیست و تنها کارمزد معامله را پرداخت میکنید.
۱. مزایای صندوقهای ETF طلا؛ یک تیر و چند نشان
معاملات بورس طلا نسبت به دیگر روشهای سرمایهگذاری مزایای زیادی دارد که میتواند خرید صندوق ایتیاف را به جای طلای فیزیکی جذابتر کند، از جمله:
ایتیافهای طلا نقدشوندگی بالایی دارند
اگر قصد فروش طلای خود را داشته باشید، چه در بازار فیزیکی و چه در بازارهای مشتقه، معمولاً مدتی طول میکشد تا معامله تکمیل شده و پول به حساب شما واریز شود. ولی با صندوقهای قابل معامله طلا در بورس، مبلغ فروش حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به حسابتان واریز میشود.
در صندوقهای ETF طلا خبری از مالیات نیست
احتمالاً شما هم از پرداخت مالیات، اجرت، کارمزد و سایر هزینههای اضافی خرید طلا خسته شدهاید. ولی نگران نباشید، در صندوقهای ایتیاف خبری از این هزینههای پنهان نیست. تنها کارمزد کمی به کارگزاری پرداخت میکنید و با هزینههای کم مدیریتی این صندوقها، سرمایهگذاریتان بازده بیشتری خواهد داشت. جالبتر اینکه برخی از این صندوقها هیچ کارمزدی دریافت نمیکنند، که همین موضوع سرمایهگذاری در آنها را جذابتر میکند.
صندوقهای ETF طلا شفافیت بالایی دارند
یکی از مهمترین مزایای صندوقهای ETF طلا، شفافیت داراییهای آنها است. ارزش سبد داراییهای این صندوقها با شاخصی به نام «ارزش خالص دارایی» (NAV) محاسبه میشود. در سایت «مدیریت فناوری بورس تهران اطلاعات» یا tsetmc میتوانید NVA صندوقهای ایتیاف طلا را مشاهده کنید. همچنین، برای مشاهده NAV هر صندوق، کافی است وارد صفحه اختصاصی نماد مربوطه شوید و بهصورت روزانه ارزش متغیر آن را ببینید. میزان شفافیت داراییهای صندوق از طریق اختلاف قیمت بین NAV و بازار مشخص میشود؛ هرچه این اختلاف کمتر باشد، شفافیت صندوق بیشتر است. همچنین، تمامی صندوقهای قابل معامله طلا در بورس موظف هستند گزارشهای منظم از جزئیات معاملات و نحوه سرمایهگذاریهای خود را در سامانه کدال منتشر کنند.
با ایتیافهای طلا پرتفوی سرمایهگذاری متنوعتر میشود
برای پوشش ریسک طلا میتوانید پرتفوی (سبد سرمایهگذاری) خود را با سرمایهگذاری در چندین صندوق قابل معامله طلا در بورس متنوع کنید. برای این کار، روند قیمت طلا را بررسی کرده و با استفاده از تحلیل تکنیکال و بنیادی، بهترین زمان خرید را بهدست آورید. سپس، مناسبترین صندوق ETF طلا را شناسایی کرده و در نهایت، با مقایسه عملکرد و ویژگیهای مختلف صندوقها، گزینهای را انتخاب کنید که بیشترین بازدهی را برای سرمایه شما داشته باشد.
در ایتیافهای طلا امکان سرمایهگذاری با مبالغ کم را دارید
درحالیکه خرید فیزیکی طلا به سرمایه زیادی نیاز دارد، صندوقهای طلا این امکان را فراهم میکنند که با مبالغ کمتری وارد بازار شوید. برای مثال، حتی با کمتر از ۱۰۰ هزار تومان هم میتوانید در این صندوقها سرمایهگذاری کنید.
سرمایه شما بهصورت حرفهای مدیریت میشود
مدیران حرفهای و کارشناسان مالی با تحلیلهای دقیق، صندوقهای قابل معامله طلا را در بورس مدیریت میکنند تا ریسکها را کاهش داده و سود مطلوبی برای سرمایهگذاران فراهم کنند. سرمایهگذاری مستقیم در طلا میتواند چالشهایی مثل سرقت، هزینههای نگهداری و سایر مشکلات را به همراه داشته باشد، ولی صندوقهای Exchange Traded Fund طلا این موانع را برطرف کرده و با کنترل ریسک بازار گزینهای امنتر و کمدردسرتر برای سرمایهگذاری ارائه میدهند.
۲. معایب صندوقهای ETF طلا؛ هشدارهایی که باید جدی بگیرید
سرمایهگذاری در صندوقهای قابل معامله طلا در بورس میتواند چالشهای خاص خود را داشته باشد. در این نوع سرمایهگذاری، شما مالکیت مستقیم بر طلای فیزیکی ندارید و فقط واحدهایی را میخرید که نشاندهنده مالکیت شما است. برای افرادی که به دلایل شخصی یا فرهنگی ترجیح میدهند طلای فیزیکی داشته باشند، این موضوع ممکن است یک نقطه ضعف باشد. بنابراین، اگر قصد خرید و نگهداری طلای فیزیکی در منزل را دارید، ممکن است این نوع سرمایهگذاری انتخاب مناسبی برای شما نباشد.
نیاز به دانش فنی و تخصصی دارد
خرید طلا از بازار آزاد کار سادهای به نظر میرسد؛ فقط باید به بازار بروید، طلای مورد نظر را انتخاب کنید و پول را پرداخت کنید. ولی خرید صندوقهای طلا در بورس داستان متفاوتی است. این کار نیازمند آشنایی با مباحثی مثل ثبتنام در سامانهها، شناخت پلتفرمهای معاملاتی و کارگزاریها، تحلیل روند قیمت طلا و خرید آن در زمان مناسب، در نهایت انتخاب بهترین صندوق قابل معامله برای بیشترین بازدهی است. پس خرید طلا از بورس بهسادگی خرید از بازار آزاد نیست، هرچند که خود خرید از بازار هم به دانش خاصی نیاز دارد. نداشتن تخصص کافی میتواند باعث تصمیمگیریهای اشتباه در خرید ETFهای طلا شده و در نهایت به ضررهای سنگینی منجر شود.
خرید صندوق طلا در بورس محدودیت زمانی دارد
زمان معاملات صندوقهای طلا تنها در ساعات کاری بورس است، بنابراین نمیتوانید در هر زمانی اقدام به خرید این صندوقها کنید. اگر به انعطافپذیری بیشتری در زمان خرید طلا نیاز دارید، ممکن است محدودیت زمانی ایتیافهای طلا برای شما مناسب نباشد. معامله این صندوقها تنها در روزهای شنبه تا چهارشنبه (بهجز تعطیلات رسمی) از ساعت ۱۲ تا ۳ بعدازظهر امکانپذیر است. همچنین، مرحله پیشگشایش صندوقهای قابل معامله طلا از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲ برگزار میشود.
برخی مواقع مشکل نقدشوندگی وجود دارد
در شرایط بحرانی یا تعطیلی بورس، دسترسی به داراییهای صندوقهای ETF طلا محدود میشود که ممکن است نگرانیهایی برای شما ایجاد کند و نقدشوندگی را کاهش دهد. بنابراین، باید آگاه باشید که نقدشوندگی این صندوقها محدود به زمانهای خاصی است و در برخی مواقع ممکن است برایتان چالشبرانگیز باشد.
صندوقهای ETF تطابق کامل با قیمت طلا ندارند
صندوقهای ETF طلا به دلیل ترکیب داراییهای مختلفی مثل شمش، سکه و اوراق مشتقه طلا یا واکنش سریعتر به انتظارات بازار، ممکن است همیشه بهطور کامل با قیمت طلا همراستا نباشند. این موضوع میتواند باعث تفاوت در بازدهی سرمایهگذاری شما شود. به یاد داشته باشید شما نمیتوانید واحدهای طلای صندوقهای قابل معامله خود را به طلای فیزیکی تبدیل کنید. بنابراین، مالکیت این صندوقها تنها در حساب معاملاتی شما که در کارگزاریها باز کردهاید، نمایش داده میشود.
آموزش خرید صندوق ETF طلا از بورس ایران به زبان ساده
خرید صندوقهای ETF طلا در بورس ایران یکی از روشهای محبوب برای سرمایهگذاری غیرمستقیم در طلا است. این روش به دلیل مزایایی مثل نقدشوندگی بالا، کاهش ریسک نگهداری فیزیکی طلا و امکان سرمایهگذاری با مبالغ کم، توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. خرید صندوقهای قابل معامله طلا از بورس ایران شامل مراحل مختلفی است، مثل:
۱. دریافت کد بورسی و معاملاتی
برای انجام معاملات در بورس کالای ایران، به دو کد نیاز دارید:
- کد بورسی
- کد معاملاتی
کد بورسی برای احراز هویت شما است و با ثبتنام در سامانه سجام دریافت میشود. کد معاملاتی هم مجوز خرید و فروش شما در بورس کالا است که بعد از ثبتنام در یک کارگزاری معتبر و ارائه مدارک، به شما داده میشود. بدون این دو کد، امکان فعالیت در بورس ایران را نخواهید داشت.
۲. انتخاب کارگزاری مناسب و معتبر
بعد از گرفتن کد بورسی، باید در یک کارگزاری معتبر ثبتنام کنید. بعد از ثبتنام، نام کاربری و رمز عبور دریافت میکنید که با آن میتوانید وارد پنل معاملاتی آنلاین شوید. از طریق این پنل، میتوانید حساب کاربری خود را شارژ کرده و نمادهای مختلف از جمله صندوقهای ETF طلا را جستجو و خریداری کنید.
۳. جستجوی نماد صندوق ETF طلا
برای پیدا کردن صندوق طلای موردنظر کافی است نام آن را در سامانه معاملاتی جستجو کنید. اگر نمادهای صندوقهای طلا را نمیشناسید، اپلیکیشن «تحلیلگر بورس» را نصب کرده و وارد شوید. در بخش «خانه»، گزینه «صندوقهای قابل معامله» را انتخاب کنید و سپس روی «طلا» بزنید. در این بخش، لیست کامل صندوقهای قابل معامله طلا را همراه با اطلاعاتی مثل نام نماد، آخرین قیمت، قیمت پایانی، زمان اعلام ابطال NAV و بازدهی یکماهه و یکساله مشاهده خواهید کرد. برخی از صندوقهای ETF طلا در بورس ایران عبارتاند از:
- صندوق ETF زر
- صندوق ETF کهربا
- صندوق ETF گوهر
- صندوق ETF عیار
۴. خرید واحدهای صندوق قابل معامله طلا در بورس
بعد از انتخاب نماد مورد نظر، تعداد واحدهای صندوق و قیمت پیشنهادی خود را براساس آخرین قیمت خرید وارد کنید. حداقل مبلغ سرمایهگذاری ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است. بعد از بررسی اطلاعات و تایید نهایی، خرید شما انجام شده و واحدهای صندوق به پرتفوی شما اضافه میشود. همچنین، اگر بخواهید صندوق ایتیاف طلایتان را بفروشید، کافی است وارد سامانه معاملاتی خود شوید، گزینه فروش نماد را انتخاب کرده و تعداد واحدهایی که میخواهید بفروشید را مشخص کنید. با این کار به راحتی میتوانید واحدهای صندوق خود را به فروش برسانید و مبلغ حاصل از فروش بعد از یک روز کاری قابل برداشت خواهد بود.
انواع صندوقهای ETF طلا در ایران؛ چه گزینههایی داریم؟
صندوقهای قابل معامله طلا در بورس ایران انواع مختلفی دارند که شرکتهای مختلف آنها را با ویژگیهای متنوع برای سرمایهگذاری ارائه کردهاند. از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- صندوق طلای کهربا (نماد: کهربا)
- صندوق طلای صبا (نماد: نفیس)
- صندوق طلای کیان (نماد: گوهر)
- صندوق طلای لوتوس (نماد: طلا)
- صندوق طلای زرفام آشنا (نماد: زرفام)
- صندوق طلای عیار مفید (نماد: عیار)
- صندوق طلای زرین آگاه (نماد: مثقال)
- صندوق طلای آسمان آلتون (نماد: آلتون)
- صندوق طلای زرافشان امید ایرانیان (نماد: زر)
- صندوق طلای کیمیای زرین کاردان (نماد: گنج)
صندوقهای قابل معامله طلا در بورس از نظر عملکرد مدیریت صندوق، سابقه، داراییهای پایه، بازدهی، حباب قیمتی، دسترسی به کارگزاریهای مختلف، نقدشوندگی، کارمزد خرید، کل ارزش خالص داراییها (NAV) و موارد دیگر با هم متفاوت هستند. برای خرید این صندوقها باید اطلاعات کافی درباره ویژگیهایشان داشته باشید تا بتوانید بهترین گزینه را برای افزایش بازدهی سرمایهگذاری انتخاب کنید.
چگونه ارزش صندوق ETF طلا را محاسبه کنیم؟
پیش از خرید صندوقهای قابل معامله طلا در بورس، حتماً ارزش آنها را بررسی کنید، زیرا بهطور مستقیم بر سود و زیان شما تاثیر میگذارد. برای این کار، به ارزش خالص داراییهای صندوق طلا (NAV) توجه کنید که روزانه براساس داراییهای موجود در سبد صندوق محاسبه شده و از طریق سامانههای معاملاتی و وبسایت صندوق منتشر میشود. با استفاده از این اطلاعات میتوانید دید بهتری از وضعیت صندوق داشته و تصمیمات آگاهانهتری برای خرید یا فروش واحدهای سرمایهگذاری خود بگیرید.
نحوه محاسبه سود و زیان در صندوق ETF طلا
صندوقهای قابل معامله طلا برخلاف صندوقهای درآمد ثابت، سود مشخصی ندارند و عملکرد آنها به عوامل مختلفی مثل قیمت جهانی طلا، نرخ ارز، نرخ بهره و مدیریت صندوق بستگی دارد. با خرید صندوقهای ETF میتوانید با سرمایه کم وارد بازار طلا شوید و از نوسانات قیمت آن سود ببرید. بهطورکلی، سود یا زیان شما وابسته به تغییرات قیمت طلا است که با فرمول زیر محاسبه میشود:
سود یا زیان = (قیمت فروش − قیمت خرید) / قیمت خرید × ۱۰۰
برای مثال، اگر ۱۰۰ واحد از یک صندوق ETF طلا را با قیمت هر واحد ۲۰۰ هزار تومان بخرید و بعد از یک ماه قیمت آن به ۲۲۰ هزار تومان برسد، میزان سود شما به این صورت خواهد بود:
سود = (۲۲۰,۰۰۰ − ۲۰۰,۰۰۰) / ۲۰۰,۰۰۰ × ۱۰۰ = ۱۰٪
در مقابل، اگر قیمت هر واحد به ۱۸۰ هزار تومان کاهش یابد، ضرر شما هم ۱۰ درصد خواهد بود.
صندوق ETF طلا بهتر است یا خرید طلای فیزیکی؟
انتخاب بین خرید صندوق ETF یا طلای فیزیکی به استراتژی، اهداف، شرایط مالی (مثل میزان سرمایه) و ترجیحات سرمایهگذاری شما بستگی دارد. نمیتوان گفت کدام گزینه بهتر است، زیرا هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. صندوقهای ETF برای کاهش ریسک، بخشی از داراییهای خود را در اوراق قرضه، اوراق مشتقه و سپردههای با درآمد ثابت سرمایهگذاری میکنند. بااینحال، تفاوت چندانی در بازده سرمایهگذاری آنها وجود ندارد. ولی از نظر میزان سرمایه موردنیاز، نقدشوندگی، مالکیت فیزیکی، مدیریت حرفهای، معافیت مالیاتی و محدودیتهای زمانی معاملات، تفاوتهایی دارند. بنابراین، با درنظرگرفتن این عوامل، اولویتهای خود را مشخص کرده و گزینه مناسب را برای کسب بیشترین سود انتخاب کنید.
جمعبندی
صندوقهای ETF طلا یکی از بهترین گزینهها برای سرمایهگذاری در بورس هستند، بهخصوص اگر سرمایه کمی دارید و به دنبال کاهش ریسک نگهداری و نقدشوندگی بالا هستید. این صندوقها شامل داراییهایی مثل سکه و شمش طلا و همچنین اوراق قرضه میشوند. اگر به سرمایهگذاری با مدیریت حرفهای علاقه دارید و میخواهید با کارمزدی کم از نوسانات قیمت طلا سود ببرید، همچنین با کارمزد پایین و بهصورت غیرفیزیکی طلا بخرید، پلتفرم فراسواپ میتواند انتخابی عالی برای شما باشد. شما کدام روش را ترجیح میدهید؟ خرید طلا از بازار فیزیکی یا سرمایهگذاری در صندوقهای ETF؟ نظرتان را میتوانید در بخش دیدگاهها با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
۱. حداقل سرمایه برای خرید صندوق ETF طلا چقدر است؟
حداقل سرمایه برای خرید صندوقهای ETF طلا بین ۱۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار تومان متغیر است. این مبلغ بسته به نوع صندوق و سیاستهای مدیریتی آن متفاوت است. برای مثال، صندوق طلای عیار مفید را میتوانید با ۱۰۰ هزار تومان بخرید، ولی برخی صندوقها مثل صندوق طلای لوتوس حداقل ۵۰۰ هزار تومان نیاز دارند.
۲. صندوقهای ETF طلا چگونه قیمتگذاری میشوند؟
قیمت صندوقهای ETF طلا براساس ارزش خالص داراییها (NAV) مشخص میشود. NAV از تقسیم کل ارزش داراییهای صندوق که شامل گواهی سپرده سکه و شمش طلا و اوراق قرضه یا درآمد ثابت است، بر تعداد واحدهای صندوق به دست میآید. قیمت هر واحد صندوق در بورس هم تحت تاثیر عرضه و تقاضا قرار دارد و ممکن است کمی با NAV تفاوت پیدا کند.
۳. صندوقهای ETF طلا مناسب چه کسانی هستند؟
این صندوقها برای افرادی مناسباند که:
- قصد دارند ریسک نوسانات نرخ طلا را پوشش دهند.
- به دنبال نقدشوندگی بالا و معاملات آسان در بازار بورس هستند.
- به دنبال سرمایهگذاری در طلا بدون نیاز به نگهداری فیزیکی آن هستند.
۴. بهترین صندوقهای ETF طلا کداماند؟
انتخاب بهترین صندوق بستگی به عواملی مثل بازدهی، میزان دارایی تحت مدیریت و عملکرد گذشته دارد. برخی از صندوقهای معتبر ETF طلا عبارتاند از:
- صندوق طلای لوتوس پارسیان (طلا)
- صندوق طلای عیار مفید (عیار)
- صندوق طلای کهربا (کهربا)
- صندوق کیمیای زرین کاردان (گنج)