توسط : استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟
مانند بسیاری از مفاهیم در رمزارزها، بسته به اینکه بخواهید در چه سطحی با ارز دیجیتال کار کنید، استیکینگ می‌تواند یک ایده ساده یا پیچیده باشد. برای بسیاری از کاربران کریپتو، دانستن این موضوع که استیکینگ راهی برای دریافت پاداش و در عین حال نگه‌داشتن ارزهای دیجیتال خاص است، نکته کلیدی است. اما حتی اگر فقط به دنبال کسب برخی از امتیازهای استیکینگ هستید، بهتر است که حداقل کمی در مورد نحوه استیکینگ و پلتفرم‌ها و مزایا و معایب آن بدانید. در این پست به تفصیل هرآنچه باید در مورد استیکینگ بدانید گرد آورده‌ایم.
اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم رمزارزهایی که از «مکانیسم اجماع» برای اثبات سهام استفاده می‌کنند امکان سهامداری یا استیکینگ را برای دارندگان آن رمز ارز فراهم می‌کنند. مکانیسم اجماع راه‌حلی است که تضمین می‌کند تمام تراکنش‌ها بدون وجود بانک یا پردازشگر پرداخت به عنوان مرجع، تایید و ایمن می‌شوند. استیکینگ به این صورت است که شما رمزارز خود را در یک کیف‌پول به اصطلاح قفل می‌کنید و پس از مدتی پاداش می‌گیرید. دلیل اینکه کریپتوی شما در حین استیکینگ پاداش می‌گیرد این است که شبکه بلاکچین آن را به کار می‌گیرد.
هدف اصلی استیکینگ اطمینان از وجود داده‌ها و تراکنش‌های معتبر در بلاکچین و همچنین تضمین ایمنی و تایید همه تراکنش‌ها بدون وجود بانک یا پردازشگر پرداخت در این فضا است. با فرایند استیکینگ، رمزارز شما هم بخشی از این اتفاق می‌شود.
مفاهیم پایه استیکینگ
رمزارزها معمولا غیرمتمرکز هستند، به این معنی که هیچ انجمن یا گروهی نقش مرجع را در آن بازی نمی‌کند. بنابراین برای کنترل یا به‌نوعی سامان دادن به این شکل از بده بستان‌های ارزی مکانیسم‌هایی را اندیشیده‌اند که به آن مکانیسم اجماع گفته می‌شود.
مکانیسم اجماع در ارزهای دیجیتال روشی است که از طریق آن یک شبکه غیرمتمرکز در مورد اعتبار تراکنش‌ها توافق می‌کند و یکپارچگی دفتر کل بلاکچین را بدون نیاز به یک مرجع مرکزی حفظ می‌کند.
مکانیسم‌های اجماع متعددی در ارزهای دیجیتال مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، از جمله:
۱. مکانیسم اثبات کار (Proof of Work): این مکانیسم درواقع مکانیسم اجماع اصلی و اثبات‌شده‌ای است که توسط بیت کوین استفاده می‌شود. در این مکانیسم ماینرها برای حل پازل‌های پیچیده ریاضی با هم رقابت می‌کنند و اولین کسی که آن را حل کند بلوک جدیدی از تراکنش‌ها را به بلاکچین اضافه می‌کند و پاداشی به شکل سکه‌های تازه ایجاد شده دریافت می‌کند. PoW به توان محاسباتی و مصرف انرژی قابل توجهی نیاز دارد.
۲. مکانیسم اثبات سهام (Proof of Stake): در این روش، به جای استفاده از قدرت پردازش، از سهام یا دارایی کاربران برای تایید تراکنش‌ها استفاده می‌شود. کاربران با قفل کردن سهام خود در شبکه، به عنوان تاییدکننده انتخاب می‌شوند و در ازای تایید تراکنش‌ها، پاداش دریافت می‌کنند. اتریوم 2.0 و کاردانو از جمله بلاک چین‌هایی هستند که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کنند.
۳. مکانیسم Delegated Proof of Stake: مکانیسم DPoS گونه‌ای از مکانیسم اثبات سهام است که در آن دارندگان توکن به تعداد محدودی از نمایندگانی که مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلوک‌های جدید هستند رای می‌دهند. این مکانیسم اغلب سریع‌تر و مقیاس پذیرتر از PoW و PoS سنتی است.
۴. مکانیسم Proof of Authority: در مکانیسم POA اعتباردهنده‌ها نهادهای شناخته‌شده و مشخصی هستند که معمولا توسط خود شبکه یا ذینفعان آن منصوب می‌شوند. این ولیدیتورها برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلوک‌های جدید مورد اعتماد هستند. PoA اغلب در بلاک‌چین‌های خصوصی یا کنسرسیومی استفاده می‌شود.
۵. مکانیسم Byzantine Fault Tolerance: مکانیسم (BFT) یا تحمل خطای بیزانسی مجموعه‌ای از الگوریتم‌های اجماع است که برای حل مشکل تحمل خطای بیزانس طراحی شده‌اند. در این روش، حتی اگر تعدادی از نودها(گره‌ها) در شبکه خراب یا مخرب باشند، سیستم می‌تواند به طور صحیح کار کند. الگوریتم‌های BFT در بلاک چین‌هایی مانند Cosmos و Tendermint استفاده می‌شوند.
مکانیسمی که برای استیکینگ استفاده می‌شود به طراحی هر بلاکچین، هدف آن، نیازهای مقیاس‌پذیری و الزامات امنیتی بستگی دارد اما معمولا دو مکانیسم اصلی در استیکینگ کریپتو عبارتند از اثبات سهام (PoS) و اثبات اعتبار (PoA).
چه روش‌هایی برای استیکینگ کریپتو وجود دارد؟
روش‌های استیکینگ کریپتو یا ارز دیجیتال را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی از جمله: مکانیسم اجماع، سطح مشارکت موردنیاز کاربر، روش خاص استیکینگ و توزیع پاداش دسته‌بندی کرد. در اینجا بر اساس همین عوامل روش‌های استیکینگ را گرد آورده‌ایم:
بر اساس مکانیسم اجماع:
اثبات سهام (PoS): این روش استیکینگ به ولیدیتورهایی متکی است که کوین‌های خود را به عنوان وثیقه برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایمن کردن شبکه قرار می‌دهند. اتریوم، پولکادات، سولانا، کاردانو، بایننس کوین، تزوس و غیره برخی از رمزارزهایی هستند که از این مکانیسم برای استیکینگ استفاده می‌کنند.
(DPoS): گونه ای از مکانیسم اثبات سهام که در آن کسانی که کوین دارند به نمایندگانی که مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایمن‌سازی شبکه هستند رای می‌دهند و استیکینگ را به آنها می‌سپارند. پلتفرم ایاس، ترون، استیم و غیره از این مکانیسم استفاده می‌کنند.
(PoA): در این روش که بر اساس مکانیسم اجماع اثبات اعتبار است ولیدیتورها نه بر اساس میزان کوین‌های استیک شده بلکه بر اساس شهرت یا اعتبار آنها در شبکه انتخاب می‌شوند. رمزارزهای کمی از جمل شبکه دکس و رمزارز وکس برای استیکینگ این مکانیسم استفاده می‌کنند.
بر اساس سطح مشارکت کاربران:
استیکینگ فعال: کاربران با قرار دادن کوین‌های خود و مدیریت و نظارت بر پاداش‌ها به طور فعال در استیکینگ شرکت می‌کنند.
استیکینگ منفعل: کاربران کوین‌های خود را به استخرها یا خدمات واگذار می‌کنند و بدون مشارکت فعال در فرایند استیکینگ، پاداش‌های خود را کسب می‌کنند.
بر اساس توزیع پاداش:
پاداش ثابت: سهامداران درصد ثابتی از پاداش را بر اساس میزان کوین‌های استیک‌شده دریافت می‌کنند.
پاداش متغیر: پاداش بر اساس عواملی مانند عملکرد شبکه، زمان آپدیت ولیدیتور و سایر پارامترها در نوسان هستند.
پاداش فوری: برخی از شبکه‌های استیکینگ پاداش‌های فوری یا نزدیک به آنی را ارائه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر دارای توزیع پاداش دوره‌ای هستند.
بر اساس مدت زمان قفل شدن دارایی:
استیکینگ انعطاف‌پذیر: کاربران می‌توانند کوین‌های خود را در هر زمان و بدون محدودیت برداشت کنند.
استیکینگ قفل شده: سهامداران کوین‌های خود را برای یک دوره از پیش تعیین شده قفل می‌کنند و در طی این مدت نمی‌توان آنها را برداشت یا منتقل کرد.
بر اساس متدهای استیکینگ:
استیکینگ مستقیم: کاربران کوین‌های خود را مستقیما از کیف پول خود یا از طریق پلتفرم‌های مخصوص استیکینگ در این فرایند شرکت می‌دهند.
استخر استکینگ: کاربران توکن‌های خود را با هم جمع می‌کنند و به طور مشترک در یک نود استیک می‌کنند. درواقع با این روش شانس انتخاب شدن به عنوان ولیدیتور و اشتراک پاداش را افزایش دهند.
مستر نود: کاربران گره‌های کامل را در شبکه اجرا می‌کنند و برای ارائه خدمات اضافی فراتر از اعتبارسنجی تراکنش هم مانند میکسرکوین یا احراز هویت پاداش دریافت می‌کنند. در این روش باید تعداد مشخصی از توکن‌های یک ارز دیجیتال خاص را در یک کیف پول مخصوص نگه دارید تا بتوانید به عنوان یک مسترنود عمل کنید. مسترنودها وظایف مهمی در شبکه بلاک چین مانند تایید تراکنش‌ها، حاکمیت را انجام می‌دهند.
گره‌های خود میزبان: Self-Hosted Nodes درواقع گره‌های اعتبارسنجی هستند که توسط کاربران یا نهادهای فردی به جای اتکا به خدمات یا پلتفرم‌های شخص ثالث راه‌اندازی و نگهداری می‌شوند. در این روش کاربران باید گره‌های کامل خود را اجرا کنند و مستقیما در استیکینگ شرکت کنند. برآورده کردن الزامات فنی خاص و داشتن حداقل مقدار ارز دیجیتال برای واجد شرایط پاداش بودن از شرایط این نوع استکینگ است. این روش به کاربران امکان کنترل کامل بر فعالیت‌های سهام خود را می‌دهد اما به تخصص فنی و منابع ارز دیجیتال نیاز دارد.
استیکینگ سرد: استیکینگ در این روش به این صورت است که کوین‌ها در حالی که به‌صورت آفلاین و در یک کیف پول یا دستگاه سخت‌افزاری ایمن نگهداری می‌شوند در استیکینگ شرکت می‌کنند. این روش خطر قرار گرفتن کلیدهای خصوصی در معرض تهدیدات آنلاین را کاهش می‌دهد و امنیت بالایی دارد. کاربران معمولا یک کیف پول سرد (cold wallet) جداگانه تنظیم می‌کنند و از آن برای واگذاری حقوق استیکینگ خود به یک کیف پول گرم یا گره استفاده می‌کنند.
استیکینگ مایع: Liquid Staking به کاربران این امکان را می‌دهد تا دارایی‌های ارزهای دیجیتال خود را برای سهام یا استیک به اشتراک بگذارند در عین حال که همچنان می‌توانند آنها را معامله کنند. درواقع کاربر بدون قفل کردن توکن‌ها برای مدت زمان طولانی، پاداش دریافت می‌کند. در این روش توکن‌ها به‌طور خودکار بین استخرهای مختلف استیکینگ جابه‌جا می‌شوند تا بهترین بازده را برای کاربر به دست آورند. هدف راه‌حل‌های استیکینگ نقدشونده، ارائه نقدینگی و انعطاف‌پذیری برای دارایی‌های مشمول در عین حفظ منافع سهامداری آنها است.
استیکینگ در کیف پول: روش Wallet Staking یکی از رایج‌ترین روش‌های استیکینگ است. کاربران ارز دیجیتال خود را مستقیما از کیف پول خود به اشتراک می‌گذارند. سرمایه‌گذاری کیف پول اغلب توسط کیف‌پول‌های خاص ارائه شده توسط پروژه‌های ارزهای دیجیتال یا توسط ارائه‌دهندگان کیف پول شخص ثالث پشتیبانی می‌شود. استیکینگ کیف پول برای کاربرانی مناسب است که امنیت را در اولویت قرار می‌دهند و می‌خواهند کنترل رمزارز خود را در اختیار داشته باشند و در عین‌حال پاداش‌های آن را دریافت کنند. همچنین این روش برای کاربران تازه‌کار گزینه خوب و نسبتا آسان‌تری است.
پلتفرم‌های استیکینگ
پلتفرم‌های استیکینگ در فضای ارزهای دیجیتال، خدمات یا پروتکل‌هایی هستند که فرایند استیکینگ ارزهای دیجیتال را تسهیل می‌کنند. این پلتفرم‌ها به کاربران امکان می‌دهند در فعالیت‌های استیکینگ شرکت کرده، پاداش کسب کنند و به امنیت و عملکرد شبکه‌های بلاکچین پایه کمک کنند. در ادامه، برخی از انواع متداول پلتفرم‌های استیکینگ را بررسی می‌کنیم:
۱. کیف‌پول‌های استیکینگ: برخی از کیف‌پول‌های ارز دیجیتال، مانند Trust Wallet، Atomic Wallet و Guarda Wallet، قابلیت استیکینگ را درون خود دارند. کاربران می‌توانند به‌طور مستقیم از این کیف پول‌ها، کوین‌های خود را استیک کنند.
۲. صرافی‌های متمرکز(CEXs): برخی از صرافی‌های ارز دیجیتال، از جمله Binance، Coinbase و Kraken، خدمات استیکینگ را به کاربران خود ارائه می‌دهند. کاربران می‌توانند از طریق صرافی، کوین‌های خود را استیک کنند و اغلب اینگونه پاداش‌ها را مستقیما در حساب‌های خود در صرافی دریافت کنند.
۳. صرافی‌های غیرمتمرکز(DEXs): برخی از پلتفرم‌های دیفای مانند Uniswap ،Sushiswap ،Pancakeswap به کاربران این امکان را می‌دهند که ارزهای دیجیتال خود را در پروتکل‌های اعطای وام غیرمتمرکز، ایجاد نقدینگی یا پروتکل‌های ییلد فارمینگ استیک کنند. کاربران می‌توانند با فراهم کردن نقدینگی به صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs) یا شرکت در استخرهای نقدینگی، پاداش کسب کنند.
۴. استخرهای استیکینگ: در این استخرها منابع استیکینگ چندین کاربر را جمع می‌شود و احتمال انتخاب به عنوان ولیدیتورها و دریافت پاداش را افزایش می‌دهند. این استخرها ممکن است توسط پروژه‌های ارز دیجیتال، اعضای جامعه، یا ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث، اداره شوند. هنگام انتخاب یک استخر، مهم است که عواملی مانند کارمزدها، توکن‌های پشتیبانی‌شده و امنیت پلتفرم را در نظر بگیرید.
چطور پلتفرم و ارز مناسب برای استیکینگ را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب یک پلتفرم و ارز مناسب برای استیکینگ می‌توانید به فاکتورهای زیر توجه کنید:
۱. نوع ارز: ابتدا باید ارزی را که می‌خواهید استیک کنید، انتخاب کنید. برخی از ارزها مانند Ethereum، Cardano، Polkadot و Tezos از استیکینگ حمایت می‌کنند. انتخاب یک ارز به میزان ریسک، عملکرد و توانایی رشد آن بستگی دارد.
۲.پلتفرم‌های استیکینگ: پس از انتخاب ارز، باید یک پلتفرم استیکینگ را برای شرکت در فعالیت استیکینگ انتخاب کنید. برخی از پلتفرم‌های معتبر استیکینگ شامل Coinbase، Binance، Kraken، و StakeWise هستند. در انتخاب پلتفرم، مواردی مانند امنیت، کارمزدها، روند استیکینگ و ارزهایی که پشتیبانی می‌شوند مهم هستند.
۳. بازده: میزان بازده استیکینگ برای هر ارز ممکن است متفاوت باشد. برای انتخاب ارز و پلتفرم مناسب، بازده مورد انتظار و نحوه محاسبه آن را بررسی کنید. همچنین، توجه به هزینه‌های مرتبط با استیکینگ مانند کارمزدهای تراکنش و هزینه‌های سرویس پلتفرم نیز مهم است.
۴. ریسک: همواره باید به ریسک‌های مرتبط با استیکینگ توجه کنید. بررسی امنیت پلتفرم، خطر هک، و احتمال از دست دادن ارزهای استیک‌شده از مواردی است که باید در نظر گرفته شود.
۴. کارکرد پروژه: در نهایت، بررسی کارکرد و اهداف پروژه مربوطه نیز می‌تواند در انتخاب ارز مناسب برای استیکینگ کمک کند. اطمینان حاصل کنید که پروژه ارزی که می‌خواهید استیک کنید، دارای یک تیم توسعه معتبر، مسیر توسعه و قابلیت‌های مناسب برای استفاده از استیکینگ است.
سود استیکینگ چطور محاسبه می‌شود؟
در محاسبه سود استیکینگ ارز دیجیتال عواملی که بر آن تاثیر دارند درنظر گرفته شوند. این عوامل در طول زمان در نوسانند اما در اینجا برای درک چگونگی تخمین به اختصار آنها را توضیح می‌دهیم:
- درصد سود سالانه (APR): این عدد نرخ بازدهی سالانه است که به‌طور تخمینی سود سالانه قابل دریافت از ارزهای استیک‌شده‌تان را نشان می‌دهد.
مجموع دارایی در استیکینگ: هر چه ارز دیجیتال بیشتری را به اشتراک بگذارید، پاداش‌های بالقوه بیشتری دریافت خواهید کرد. - دوره استیکینگ: برخی از پلتفرم‌ها استکینگ منعطفی را ارائه می‌دهند که در آن می‌توانید توکن‌های خود را در هر زمان برداشت کنید، در حالی که برخی دیگر به دوره‌های ثابت دارند. قفل کردن توکن‌های‌تان برای مدت طولانی‌تر معمولا پاداش‌های بالاتری را به همراه دارد.
- نرخ تورم شبکه: توکن‌های جدید ایجاد‌شده توسط بلاک چین از طریق استیکینگ به عنوان پاداش توزیع می‌شوند. نرخ تورم بالاتر معمولا منجر به پاداش‌های بیشتر می‌شود، اما می‌تواند ارزش توکن‌های موجود را نیز کاهش دهد.
- عملکرد ولیدیتور: درصورتی که برای این کار به سراغ استخرهای استیکینگ می‌روید، عملکرد اعتبارسنج یا ولیدیتوری که سهام خود را به آن می‌سپارید بر پاداش‌های شما تاثیر می گذارد. اعتبار‌سنجی‌هایی با زمان کار ثابت و نرخ اعتبارسنجی بلوک خوب معمولا پاداش‌های بالاتری کسب می‌کنند.
- کارمزدهای استخر: صرافی‌های متمرکز یا پلتفرم‌های استخر استیکینگ ممکن است هزینه‌هایی را برای مدیریت فرایند استیکینگ دریافت کنند. این هزینه‌ها از پاداش شما کسر می‌شود.
همچنین می‌توانید برای محاسبه پاداش استیکینگ ارز دیجیتال از سایت‌ها و ماشین‌حساب‌های مخصوص این فرایند از جمله Staking Rewards و ماشین‌حساب TrustWAllet و Cardano نیز استفاده کنید.
مزایا و معایب استیکینگ چیست؟
استیکینگ در حالت کلی مزایا و معایبی دارد، که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
مزایا:
- درآمد پایدار: استیکینگ درواقع یک روش و منبع درآمد پایدار برای دارندگان ارز دیجیتال است. کاربران می‌توانند به جای فروش ارزهای دیجیتال آنها را استیک کرده و به عنوان پاداش سود بگیرند.
- حفظ امنیت شبکه: در شبکه‌های Proof of Stake (PoS)، استیکینگ ارز برای امنیت شبکه بسیار مهم است. استیکرها ولیدیتورها یا اعتبارسنج‌هایی هستند که نشان می‌دهند به شبکه اعتماد دارند و آماده‌اند به طور مستمر به امنیت و عملکرد آن کمک کنند.
- کاهش مصرف انرژی: در مقایسه با Proof of Work (PoW) که برای ماینینگ استفاده می‌شود و مصرف انرژی بسیار زیادی دارد، استیکینگ مصرف انرژی کمتری دارد. این عامل در حفظ محیط زیست و کاهش هزینه‌های مرتبط با عملیات شبکه مهم است.
- تشویق به نگهداری بلند مدت: استیکینگ می‌تواند کاربران را تشویق کند تا ارزهای دیجیتال را برای مدت زمان بیشتری نگه دارند و به رشد و پایداری بازار کمک کنند.
معایب:
- ریسک عدم قطعیت: همانند هر نوع سرمایه‌گذاری دیگری، استیکینگ نیز با ریسک‌های مرتبط است. ارزش ارزهای دیجیتال و پاداش استیکینگ ممکن است به دلیل عوامل بازاری و فنی متغیر باشد.
- قید مالیاتی: در برخی کشورها، پاداش‌های استیکینگ مشمول مالیات هستند. بسته به قوانین مالیاتی کشورها، ممکن است استیکرها ملزم به اعلام درآمد و پرداخت مالیات شوند.
- محدودیت قابلیت‌های ارز: در مدل PoS، معمولا استیکرها ارتباط و رای دادن در تصمیم‌گیری‌های شبکه را دارند. این ممکن است منجر به محدودیتی در قابلیت‌های دموکراتیک شبکه یا حتی به‌وجود آمدن باندها یا انحصارطلبی شود.
- کنترل و تمرکز قدرت: استیکینگ می‌تواند منجر به تمرکز قدرت در دست اقلیت خاصی از کاربران شود و در نتیجه رقابت و امنیت را در شبکه کاهش دهد.
درنهایت بهتر است پیش از استیکینگ در مورد پلتفرم‌های مختلف آن و APR، کارمزدها و ارزهایی که پشتیبانی می‌کنند تحقیق کنید. پلتفرم‌های معتبر با سابقه امنیت بالا انتخاب کنید. با توجه به هدف‌تان از استیکینگ از جمله بازدهی بیشتر، انعطاف‌پذیری یا امنیت یکی از انواع روش‌های استیکینگ را انتخاب کنید.
